Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM
www.abdanmerymm.com
abdanmer@gmail.com
GİRİŞ
Yenilik (İnovasyon) kriterlerini belirleyen uluslar arası Kılavuz OSLO’ya göre ürün, süreç, pazarlama ve organizasyonel yenilik olmak üzere 4 tür yenilik mevcut olup, bunlardan ürün ve süreç yenilikleri Ar-Ge projeleri kapsamında değerlendirilmektedir. Üründe yenilik kavramının tanımı aynı Kılavuzunun 156.paragrafına göre şöyledir; Mevcut özellikleri veya öngörülen kullanımlarına göre yeni ya da önemli derecede iyileştirilmiş bir ürünün ortaya konulmasıdır. Bu yenilik; teknik özelliklerde, bileşenler ve malzemelerde, birleştirilmiş yazılımda, kullanıcıya kolaylığında ve diğer işlevsel özelliklerinde önemli derecede iyileştirmeleri içermektedir.
Mobilya imal eden firmalara ziyaretlerimizde firmaların yetkilileri özellikle ihracat artışı için ürün yeniliği yapmanın zorunlu olduğunu, bu kapsamda süreç yeniliği için üretim hatlarında veya sevkıyatında makine, teçhizat, otomasyon veya yazılım yeniliği yapmak istediklerini, bu yolla verim ve kalite artışı ile standartlara uymayı da hedeflediklerini ifade ediyorlar. Bu talep karşısında bizler de aşağıdaki benzer örnekleri vererek, ar-ge ve yenilik konusundaki farkındalığın arttırılmasına katkıda bulunuyoruz.
MOBİLYA SEKTÖRÜNDE YENİLİKLERE ÖRNEKLER
Ürün yeniliğinde örneğin sıklıkla temas ettiğimiz mobilya yüzeylerinin (kumaş, metal, ahşap, cam vb) nanokaplama yapılarak mobilyanın kullanıcıya sağlayacağı ek fonksiyonlar (antibakteriyel, kendini temizleyen, yağ su tutmayan vb) özelliklerin elde edilmesinin yenilik ve ar-ge projesi fikri olacağı kanısındayız. Ayrıca malzeme üzerine yapılacak çalışmalar ile çevreye ve insana zararsız mobilya ile yangına ve depreme dayanıklı mobilya geliştirme çalışmaları da ar-ge projelerine örnektir.
Mobilyanın görsel veya modaya yönelik çalışmaları hariç kullanıcıya fonksiyonlarında ek özellikler sağlanması ar-ge çalışmalarına dahil olabilir.
Süreç yeniliğinde manuel yapılan (kesme, şekillendirme, kaynak, montaj, boya, vb) faaliyetlerin otomasyon ile yapılma çalışmalarında ar-ge hibelerinden yararlanılabilinir. Mobilya firmaları makine tasarlama tecrübeleri varsa kendileri yapabileceği gibi ortak veya tamamını kendi tasarımlarına göre yurt içindeki makineci firmalara yaptırabilirler.
Oslo Kılavuzuna göre üretilen ürünlerin ambalajlanması veya sevkıyatlarında yeni yöntemlerin uygulanması süreç yeniliği kapsamında değerlendirilmektedir. Örneğin mobilyanın üretildiği kalitede ihraç edilmesinde taşınma sırasında oluşan problemler sonucu zarara uğrayarak reklamasyona konu olabilmektedir. Bu alanda yapılacak sorun giderici nitelikteki ambalajlama ve paketleme çalışmaları ar-ge kapsamına girmektedir.
SORUN YOKSA AR-GE PROJESİ DE YOK
Mobilya imal eden firmaların ürün ve/veya süreçlerinde teknik ve/veya kullanıma yönelik sorunlar yaşaması, bu sorunların firmaya özgü (unique) olması nedeniyle, sorun çözmeye yönelik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi Ar-Ge faaliyeti kapsamına girer. Nitekim Frascati’nin 122.paragrafında “Sorun giderme daha fazla Ar-Ge’ye gereksinim duyulduğunu gösterir” denilmektedir. Haliyle bu sorun gidermenin Ar-Ge faaliyetinin hareket noktası olarak kabul edilip önerilen proje faaliyetiyle yeni ya da kendi mevcut durumumuza ve yerli (ve ilave olarak ithal edilen ürünlere göre) önemli derecede iyileştirilmiş ürün yeniliği, kalite iyileştirme ve verim artışı ile hedeflenmesi gerekmektedir(küçük çaplı değişiklikler Ar-Ge’ye dahil edilmemelidir).
Gözlemlediğimiz kadarıyla ar-ge projelerinde mukayeseli üstünlük daha çok piyasaya çıkacak ürünlerin yerli/yabancı muadillerle göre yapılmakta iken, birlikte verilen ürün ve süreç Ar-Ge projelerinde süreç mukayesesi daha çok firmanın kendi mevcut durumuyla analiz edilmektedir, çünkü her firmanın süreç yapısı tek olup, birbirine benzemez.
SONUÇ
Döviz kurlarının artması ile mobilya ihracatımızı daha da arttırmak için firmalarımızın ar-ge ve yenilik faaliyetlerine daha fazla odaklanması gerektiği görüşündeyiz. Bu konuda yapılacak ar-ge ve yenilik harcama ve giderlerin finansmanı için TÜBİTAK, KOSGEB, EUREKA, H2020 konsorsiyum ve yeni KOBİ aracı gibi hibe destek programlarının mevcudiyeti yanında ar-ge projelerinin başarıyla tamamlanmasından sonra seri üretim ve ticarileşme için birçok yatırım teşvik programları bulunmaktadır(bu konudaki desteklerin detaylı açıklanması ile ilgili linkimiz: http://www.abdanmerymm.com/bize-gore-ar-ge-ve-yatirim-tesvik-desteklerini-yonetmenin-sirri-tubitak-kurumuna-ar-ge-projesi-vermek-ancak-bu-projede-gizli-tum-diger-destekleri-gormek.html) Bu teşviklerden yararlanmak gerekir.
