Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Hibe Fonları,
Tasarım/Ar-Ge Merkezi Uygulayıcısı,
Öğretim Üyesi, Sorumlu Ortak Baş Denetçi, YMM
04.09.2016
GİRİŞ
Güncellenen Ar-Ge Yönetmeliğine göre ekip halinde TÜBİTAK çalışmaları kesintiye uğrayınca Ar-Ge ve Tasarım Merkezi konusuna yoğunlaştık. Bu çalışmalarımızda çıkarsadığımız bazı varsayımlarımız (uygulamada doğrulanacak hipotezlerimiz) şöyledir:
TARTIŞILACAK KONULAR
1) Ar-Ge Merkezlerinde Ar-Ge ve yenilik sayılmayan faaliyetler arasında “Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine yönelik olmayan şekil, renk, dekorasyon ve benzeri estetik ve görsel değişiklikleri içeren biçimsel faaliyetler” sayılırken, Tasarım Merkezleri faaliyetleri arasında bu madde yoktur. Bizce bunun anlamı, ürünün işlevselliğine ve kullanım kolaylığına bağlı olarak endüstriyel tasarım iyileştirmelerinin de Tasarım Merkezi faaliyetlerinde kabul edilebileceği yönündedir.
2) Gelecek bir yıla ait projeler belirlenirken bizim tecrübemize göre 5 adet Ar-Ge ya da tasarım projesi belirleyip, bunun 2 adedi kendi imkanları ile 2 adedi TÜBİTAK Projesi ve 1 adedi siparişe dayalı proje uygundur. Beş projede görev alacak her bir personelin haftalık 45 saatlik çalışması dağıtılmalıdır. Kısmi çalışma halinde (eksik çalışma) Ar-Ge ya da tasarıma ayırdığı adam/ay oranına göre indirim ve istisnalardan yararlanmaktadır. Burada ikincil görevi olarak firmada istihdam edilen (örneğin üniversite hocası) kısmi zamanlı olarak çalışan personel kavramı ile birbirine karıştırmamak gerekir.
3) Merkez kapsamında planlanan projelerde bizler TÜBİTAK-TEYDEB proje formatının kullanılmasının uygun olacağı görüşündeyiz. Zaten bizim planlamamıza göre önerilerin projelerin yarısı TÜBİTAK’a verilmektedir. Bunun sebepleri;
– Önerilen ve gerçekleştirilen projelerin raporları müteakip yılın Haziran sonuna kadar Sanayi Bakanlığına iletilerek, ikinci yarısında iki izleyici tarafından yerinde inceleme ve sonrasında Komisyonca onaylanması gerekir. TÜBİTAK’tan onaylanan projeler tekrar değerlendirilmez, kendi imkanlarıyla gerçekleştirilen projeler değerlendirilir. Onaylanmama riski her zaman vardır, bu durumda yararlanılan indirim ve desteklerin faizi ve cezası ile geri ödenmesi söz konusudur.
– TÜBİTAK projesi tamamlanıp başarı belgesi alındığında, bu belge ile ticarileşme ve seri üretim için gerekli olan yatırımlara 10’a yakın bütünleşik hibeli ve kredili teşvikler bulunmaktadır. Bunlardan yararlanmak için TÜBİTAK projesi vermek şart. Bu konuda detaylı açıklama için makale linkimiz: (http://www.abdanmerymm.com/gerek-prototip-ve-pilot-uygulama-denemelerinde-gerekse-seri-uretim-ve-ticarilesme-yatirim-kararlarinda-tek-akilci-kriter-ar-ge-yenilik-ve-tasarimoluyor.html).
– Vergisel ve SGK teşvikleri yanında projelerde görev alan personele ödenen maaşın hibe desteğinden yararlanmak için TÜBİTAK – TEYDEB projeleri verilmeli. Merkez oluşturmakla personele ait ücretin % 80-95’i oranında gelir vergisi stopaj desteği, SGK işveren payının yarısı ile vergi matrahından % 100 Ar-Ge indirimi düşülmesi söz konusudur (gümrük vergisi istisnası ile damga vergisi istisnası minimal düzeydedir). Yaptığımız araştırmalara göre bu üç istisna orta ölçekli KOBİ’lerde ayda ortalama 15.000 TL civarında tasarruf sağlamaktadır. Hibe desteği için TÜBİTAK ile AB HOROZIN 20 projeleri vermemiz şart. HORİZON projelerinde minimum % 20 artış sağlarsak, yıllık Ar-Ge ve tasarım harcaması artışının % 50’si kadar tutarı ek Ar-Ge gideri olarak vergi matrahından düşme imkanı getirilmiştir.
– KOBİ’lerde her projede fikir sahibi bir mühendis belirleyerek, 7.500 TL hibenin bizzat personelinin kendi hesabına geçmesini sağlayarak Ar-Ge, yenilik ve tasarım çalışmalarında motivasyon artmaktadır.
4) Personelin merkez dışında geçireceği sürelerde kabul edilen faaliyetlere bağlı olarak proje iş paketleri belirlenmelidir. İlgili personelin müdürden izin alıp, Bakanlığın ay sonunda toplu halde bilgilendirileceği gerekçelerde firmanın yapısına göre iş paketlerinin planlanması bizce önemlidir.
5) Merkez faaliyeti kapsamında yürütülen TÜBİTAK Projeleri dışında bu kuruma başka projeler verilecekse, bize göre Merkez dışındaki personelle proje yürütülmelidir, aksi halde indirimlerde mükerrerlik olabilir.
6) 9 Ağustos 2016 tarihinden itibaren Ar-Ge ve tasarımla ilgili faaliyetlere ilişkin indirim ve teşviklerde sadece 5746 sayılı Kanun uygulandığından, TÜBİTAK’tan gelen havale 549 özel fonlar hesabına kaydedilip vergilendirilmeyerek, aynı zamanda Ar-Ge giderlerinden düşülmelidir.
7) Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım harcamalarına uygulanacak teşviklerin doğru hesaplanması için bu harcama ve giderlerin ayrıştırılarak ayrı bir Ar-Ge muhasebesinde tutulması gerekir. Firma yapılarına göre değişmekle beraber bir bilgi vermek amacıyla Merkezlerde aşağıdaki hesap planı uygulanabilir:
750.10 Ar-Ge / Tasarım Merkezi Personel Giderleri
750.10.001 Ödenecek Net Ücret
750.10.002 %15 Sigorta Primleri İşçi Hissesi
750.10.003 Terkinler Sonrası Ödenecek Vergi
750.10.004 %7,75 Sigorta Primi İşveren Hissesi
750.10.005 %2 İşsizlik Sigortası İşveren Hissesi
750.10.006 SGD Primi
NOT: Kıdem tazminatları ve ihbar tazminatları Ar-Ge indirimi kapsamında ücret giderlerinden sayılmaz.
750.20 Malzeme Sarfları
750.20.001 xxxx
750.20.002 xxxx
750.30 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
750.30.001 Diğer giderler olarak yazılmaz, gider isimleri yazılacak
750.30.002 Personel Taşıma Giderleri Ar-Ge indirimi kapsamında gider değildir.
750.40 Genel Giderler
Yönetmelikte belirtilen giderlere ait tali hesaplar isim isim açılacak.
(Hangilerine ait gider olursa o tali hesap kullanılmak üzere).
750.50 Vergi, Resim ve Harçlar
750.50.001 Yönetmelikte belirtilen giderlere uygun tali hesaplar ayrı ayrı açılacak.
750.60 Amortismanlar
750.60.001 Hangi bölüm veya birimin amortismanı ise ayrı ayrı tali hesaplar açılmalıdır.
263 Araştırma ve Geliştirme Gideri hesabı olarak yazılacak
263.10. Personel Giderleri
263.20 Malzeme Sarfları
263.30 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
263.40 Genel Giderler
263.50 Vergi, Resim ve Harçlar
263.60 Amortismanlar
630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı
8) Ar-Ge ve Tasarım Merkezi kapsamında tamamlanan projelerin çıktılarına göre örneğin firma makineyi üretim sürecinde kullanacak ise, 263’ten 253’e aktararak amortismanı ayrılır. Satışa konu ise amortisman ayrılmadan, satıldığında aktif bir kıymetin satışı gibi çıkışı yapılır. Proje çıktısı formül, yazılım, program, patent, faydalı model gibi gayri maddi bir hak ise, 263’de tutularak 5 yılda 630 nolu hesapla amortisman yoluyla itfa edilir.
9) Ar‐Ge indirimlerinin NAZIM HESAPLAR’da izlenmesi gerekir. Örnek olarak Nazım Hesaplar aşağıdaki gibi ana ve yardımcı hesaplarda gösterilebilir:
ANA YARDIMCI
HESAP HESAP
________ __________
940 AR-GE İNDİRİMİ
940.100 YARARLANILACAK AR-GE İNDİRİMİ
940.200 YARARLANILAN AR-GE İNDİRİMİ
940.300 DEVREDEN AR-GE İNDİRİMİ
940.400 2017’E DEVREDEN ENDEKSLEME FARKI
941 AR-GE İNDİRİMİ KARŞILIĞI
941.100 YARARLANILACAK AR-GE İNDİRİMİ KARŞILIĞI
941.200 YARARLANILAN AR-GE İNDİRİMİ KARŞILIĞI
941.300 DEVREDEN AR-GE İNDİRİMİ KARŞILIĞI
941.400 2017’E DEVREDEN ENDEKSLEME FARKI KARŞILIĞI
(Detaylı bilgi için linkimiz: http://www.abdanmerymm.com/yilsonuna-yaklasirken-ar-ge-harcama-ve-giderlerin-muhasebe-kayitlarinda-izlenmesinde-nazim-hesaplarin-rolu-ve-incelikleri.html).
SONUÇ
Ar-Ge ve Tasarım Merkezi kurulumu yaparken konuyu sadece merkez bazında değil, diğer teşviklerle birlikte sentez ederek ve bütünleştirerek değerlendirmek gerektiği kanısındayız. Başvuru yapmadan önce gerektiğinde bu konuda uzmanlaşmış sektör uzmanlarının da görüşleri alınarak, zihnimizde bu işin tasarımını önce yapmamız lazım, eleştiriler yoluyla daha uygulamaya geçmeden hatalarımızı elemeliyiz, bu yol hem daha akıllıca hem de daha ekonomiktir. Bilgileri zihnimizde hizaya soktuktan sonra, yaptığımız tasarım çalışmasının keyfini çıkarmak için eyleme geçmeliyiz.
