Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM,
GİRİŞ
Geleneksek üretim yöntemlerine göre rutin ürün üreten firmalar için, yeni ya da iyileştirilmiş ürün imalatı ve bunun için araştırma yapmak riskli bir girişimdir. Çünkü yeni ürün üretmek riskli bir iştir, birçok bilimsel, teknolojik ve piyasa belirsizlikleri içermektedir. Ancak küresel rekabette başka seçenek de yoktur. Bu firmaların yöneticilerin bir kısmı yenilik ve araştırma çalışmaları için proje yapma ve risk paylaşımının fonlanması için TÜBİTAK’a proje verme konusundaki toplantılarımızda şöyle bir tutum içinde oluyorlar “Önce projenin kabulünü ve hibe havalesini görelim, sonra bu işe inanırız”. Oysa bize göre doğru yaklaşım “niyet edip inanmak ve bu doğrultuda çaba göstererek inandığını görmek”. Kuşkusuz böyle bir bakış açısı pozitif düşünce ve duygu ile harmanlanarak süreci kolaylaştırıyor.
KASIM AYI NEDEN ÖNEMLİ
-Bu bağlamda Kasım ayında TÜBİTAK’a Ar-Ge ve yenilik projesi vermek için ön hazırlık yapılarak Aralık ayında düğmenin basılmasında ya da hazırlık tamamsa bu ay verilirse TÜBİTAK’ta ödemeler yılda 2 defa Ocak-Haziran ve Temmuz-Aralık dönemlerinde yapıldığından, projenin kabulü halinde Kasım/Aralık aylarına ait personel giderleri ile kavram geliştirme, ön prototip hazırlık çalışması masraflarının belli bir kısmını en geç 2016 Mart ayında verilen Ar-Ge yardımı istek formu ile başvurarak eline hibe geçeceği için bu işe inanmakta ve motive olmaktadır. Oysa 2016 Ocak ayından itibaren proje verirse, eline ancak 2016 Kasım sonlarına doğru hibe havalesi geçeceğinden motivasyonu azalarak, proje vermekten vazgeçebilmektedir.
-Kasım ayında proje verilerek kabul edilmesi ile 2016 yılının Temmuz ayından itibaren aşağıdaki potansiyel ar-ge ve yatırım teşviklerinden yararlanmak için alt yapı oluşturulmuş olacaktır:
1.İlk ay 1 adet TÜBİTAK Ar-Ge projesi vermek, kabulünde de her an yürüyen 3 adet projenin olmasını programlamak.
2.İlk TÜBİTAK Ar-Ge projesinin bitişini takiben KOSGEB Endüstriyel uygulama programını başlatmak.
3.İlk projenin prototipi Teknoyatırım NACE koduna giriyorsa, olası çağrılar için hazırlık yapmak. Girmiyor ise, girecek yeni ürünler tasarlamalarını sağlayarak NACE kodlarının iyileşmesine yardımcı olmak.
4.TÜBİTAK’a ilk Ar-Ge projesi verilme aşamasında incelemeli patent ya da olumlu raporlu faydalı model başvurusunda bulunmasını sağlamak. Ayrıca alınmış incelemesiz ya da raporsuz belgelerin revizyonuna vesile olarak, koruma süresi boyunca elde edilen karın yarısı için kurumlar vergisi istisnasından yararlandırmak.
5.İlk proje prototipinin seri üretimi için 5.bölge yatırım teşvik belgesi başvurusu yapmak.
6.İlk prototiple ilgili tekno tanıtım-pazarlama, teknolojik ürün belgesi çalışmaları yapmak.
7.Avrupa Birliği H2020 konsorsiyum ve tekli başvurulabilinen yeni KOBİ aracı programına hazırlık yapmak.
8.Endüstriyel tasarım için Ekonomi Bakanlığının Tasarım Merkezi programına başvurmak.
-Kasım ayında proje ile birlikte muhasebede ar-ge giderleri kaydının yapılması 2016 yılında TÜBİTAK’a verilecek 1501 sanayi ar-ge projelerinde temel destek oranı olan % 40’ın üzerine % 5 ek oran ilave edilir. Aksi durumda bu avantaj 2017’e kalır.
TÜBİTAK’A KASIMDA ÜRÜN YENİLİĞİ AR-GE PROJESİ Mİ YOKSA ÜRÜN +SÜREÇ YENİLİĞİ AR-GE PROJESİ Mİ VERİLMELİ?
Kasım ayında Ar-Ge projesi vermeyi düşünen firmalar için uygulamadaki deneyimlerimize göre iki yol, yöntemi birbirinden ayırmakta yarar var:
1.PROJE ÇIKTISI 100.000 TL’NİN ÜZERİNDE PAZARLANABİLİR BİR ÜRÜN İSE
Bu koşulda Firma, ihtiyacı varsa program ve bilgisayar talebi ile birlikte ürün yeniliği içeren örneğin bir makinenin tasarımı, prototip imalatı ve testi için ar-ge projesini 1507 destek programına KOBİ ise 500.000 TL’ye kadar üst limitli 3 proje(ya da ortaklı projelerde 2 ortaklı,3 bireysel olmak üzere 5 proje)hakkının ilkini Kasımda, 2016 Ocak ayında, üçüncüsünü de Şubat ayında TÜBİTAK’a vererek proje maliyetinin % 75’ine kadar hibe alabilmekte, ayrıca proje onayından sonraki dönemde projede görev alan personeller için projedeki süresine yani adam /ay oranına göre % 80 stopaj desteği, SGK işveren payının yarısının istisna edilmesi ile kurum vergi matrahından indirilmek üzere % 100 Ar-Ge indirimi sağlamaktadır. KOBİ olmayan büyük firmalar 1501 sanayi destek programı için hibe oranı % 40 ile 60 arasında seyretmektedir (KOBİ’ler 3.projeden yada ortaklıda 5.projeden sonra proje vermeyi sürdürdüklerinde bu programa girerler).
2.PROJE ÇIKTISININ FİYATI DÜŞÜK İSE
Ürün yeniliği örneğin pvc kapı sisteminde bir parça, vida, otomotivde bir aparat, mobilyada bir yay gibi fiyatı sözgelimi 2-3 bin TL’nin altında bir çıktı ise, bu durumda ürün yeniliği bütçesi çok düşük kalmakta olup, ürün yeniliği için proseste özel bir makine, otomasyon, ekipmana ihtiyacı olup, bu makinenin tasarımını yapacak mühendis kadrosu ve çekirdek teknolojik yeteneği mevcut ise, firma süreç yeniliği maliyetini projeye dahil edebilir. Bu durumda verilecek proje ürün+süreç yeniliği projesi olur. Firma mevcut mühendis kadrosu ve teknolojik alt yapısı ile özel makinenin tasarımını ve prototip imalatını kendi firma bünyesinde yapabileceği gibi alternatif bir seçenek olarak makinenin araştırmasını ve tasarımını bizzat içselleştirerek kendisi yaparak imalat çizimine göre malzeme imalatını firma dışındaki yerli firma/firmalara yaptırabilir.
SONUÇ
Çok hızlı hareket edip proje vererek, erteleme huyunu yok ederek bugünü iyi kullanmak gerekliliği ortada. Uygun şartlar gelecek diye beklemektense, aklımızı kullanıp yenilikçi ve araştırma kültür ve alt yapımız mevcut ise, proje verip eksiklikler ortaya çıktığında revize edilmesi bizce daha uygun yoldur.
