Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM
GİRİŞ
İhracat işlemlerinde olası hataları daha işin başında ortadan kaldırmak için aşağıda uygulamadan elde ettiğimiz bazı kritik değişkenler yer almaktadır.Bize göre şu an doğru olarak kabul ettiğimiz bu hususlar hem her an değişebilmekte, hem de ilgili okuyucu tarafından pratikte uygulanarak sınama yoluyla iyileştirilmesi gerekir.Bu şekilde bilgimiz sürekli gelişir.
Bizim uygulamadan elde ettiğimiz bir husus da,ihracat işinin bir ekip işi olduğu başka bir deyişle firmadaki dış pazarlamacının;ihracat prosedürünü gerçekleştiren uygulama sorumlusu,finansmancı,tasarımcı,üretim müdürü,dış ve iç satın alma ,muhasebe , insan kaynakları vb. sorumluları ile ekip ruhu ile iletişim içinde ,eleştirel analiz yöntemiyle olası hataların önceden önlenmesi ve fırsatların optimal değerlendirilebilmesinin, akılcı olduğudur.Örneğin,pazarlamacı yeni bir ürün talebi ile karşı karşıya ise,bu talebi tasarımcı ve üretim müdürü ile birlikte “teknik yapılabilirliğini” sorgulamalı,maliyet yönetimi sorumlusu ile mali etüdünü yapmalı,projelendirmeye karar verilirse,TÜBİTAK ve KOSGEB’den yeni ürün ve süreç yenilik maliyetlerinin % 60-75 arası hibe fonları ile karşılanması için ar-ge sorumlusundan ar-ge projesi verilmesini sağlamalı, pazarlama,marka,fuar,belge tescili gibi İhracatta Devlet Desteklerinden yararlanmalı,finansman sorumlusundan EXİMBANK’dan ucuz ihracat kredisi alınmasını talep etmeli,ürün imali için yurt içi ve dışından KDV ve üçüncü ülkelerden ithalatta Gümrük vergisi ile mal mukabili ithalatta % 6 KKDF ödenmemesi için Dahilde İşleme İzin Belgesi(DİİB) işlemini başlatmalı,firmadaki kambiyo sorumlusu ile en uygun ödeme şeklinin seçimini yapmalı,firmanın devreden KDV durumunu dikkate alarak muhasebe sorumlusu ile imalatçı-ihracatçı olarak mı yoksa imalatçı ve ihracatçı iki şirket aracılığıyla ihraç kayıtlı satış yöntemini mi seçmeli kararlarını önceden verilmesini sağlamalıdır.Bu bakış açısı “pazarlamanın öncülük ettiği entegrasyon yöntemi”dir.
Bu süreçten elde ettiğimiz sistematik ve bilimsel bilgilerin ,şu an için geçici olarak doğru olduğunu kabul ederek,kesinlik aranmamalı, hataların bizi ortadan kaldırmadan bizim hataları eleyerek bilgimizin sürekli iyileştirilmesi sağlanmalıdır.
A-İHRACAT TÜRLERİ
Şemaya ulaşmak için tıklayınız;
*KONSİNYE İHRACAT: İhracatçılar Birlikleri – 30 gün ibraz süresi. Kesin satıştan 30 gün sonra bildirimde
*TRANSİT TİCARET
*B EDELSİZ İHRACAT
*TİCARİ KİRALAMA YOLUYLA YAPILAN İHRACAT
*YURT DIŞI MÜTEAHİTLİK HİZMETLERİ
ALICISI TARAFINDAN KABUL EDILMEYEN MALLAR
– Alıcısı tarafından kabul edilmeyen mallar karşılığında aynı bedel ve şartlarla mal ihracına ilişkin talepler, durumu gösterir belgelere istinaden gümrük mevzuatı çerçevesinde giriş ve çıkışta ayniyeti tespit edilmek suretiyle gümrük idarelerince sonuçlandırılır.
– Alıcısı tarafından kabul edilmeyen malların başka bedel ve şartlarla aynı veya farklı alıcılara satışına ilişkin talepler, durumu gösterir belgeler ve yeni satış sözleşmesine ait İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince onaylı faturanın ibrazından sonra gümrük idarelerince sonuçlandırılır.
– Gümrük idarelerince sonuçlandırılan talepler ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine ve KDV işlemleri için mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine bildirilir.
– Alıcısı tarafından kabul edilmeyen malların bozulabilir nitelikte olması halinde, bu tür talepler İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği veya daha sonra İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine bilgi vermek kaydıyla Bakanlık yurt dışı teşkilatınca sonuçlandırılır. Müsteşarlık yurt dışı teşkilatınca sonuçlandırılan talepler, ilgili gümrük idaresine bildirilir.
B- İHRACATTA GÜMRÜK İŞLEMLERİ İŞ AKIŞI
Şemaya ulaşmak için tıklayınız;
C- İHRACATTA DİKKAT EDİLECEK KRİTİK PARAMETRELER
–İhracatçı proforma fatura düzenlerken, ön yüzüne ilgili ihracat detaylarını geçmeli, ancak arka kısmına genel şartları yazmalı ve ön kısmına genel şartların bu ihracat işlemleri için geçerli olduğuna dair İngilizce şu ifadeyi yazmalı “General conditions on reverse are valid fort this shipment”.Proforma faturanın ithalatçı tarafından kabul edildiğine dair “accepted ya da confirmed” şerhini taşımalıdır, aksi halde ihracat sözleşmesi sayılmaz.
-İhracatçının yüklemeden sonra mala gelebilecek zararlara karşı sorumluluk üstlenmemesi için, teslim şekli olarak en fazla CIF, CIP gibi <C> grubu teslim şekillerini tercih etmeli; DAT, DAP, DDP gibi <D> grubu teslim şekillerini hiçbir zaman kabul etmemesini öneririz.
-Ödeme şekli bizce 50.000.- doların üzerindeki ihracat bedelleri için “dönülemez, teyitli ve görüldüğünde ödemeli akreditif olmalı-irrevocable,confirmed and sight L/C).Sürekli aynı müşteriye mal gönderiyorsa hem ucuz hem de işlem kolaylığı ile sürenin kısalmasını sağlayan teminat akreditifini(stand-by L/C) tercih etmesini öneririz. Vesaik mukabili ve özellikle mal mukabili ödeme şeklinde Eximbank’a mal bedelinin ödenmeme riskine karşı sigorta yapılmalı(Buyer’s Risk).
-Düşük meblağlı ihracat bedelleri için nakliyatçı adına konşimento düzenlettirerek teslimatta ödeme(cash on delivery-COD) şeklini öneririz.
-İhracatta KDV iadesi için ihracat eşyasının yurt dışı edildiğini
“ https://uygulamalar.gumruk.gov.tr/BeyannameSorgulama/ “ adresinden mutlaka sorgulamalıdır. Firma yatırım yapıyor ya da malzemelerde stoka çalışıp devreden KDV’si var ise, direkt ihracat yerine aracılı ihracat ya da diğer adıyla ihraç kayıtlı satış yapması daha avantajlıdır.
– Yapılan ihracatlarda, tecil- terkin, mahsup ve iade işlemlerinde DAB aranmaz. Bununla birlikte yurt dışı alıcılar hesabının muhasebede kapanması için bankaya gelen ihracat bedeli için mutlaka DAB düzenlettirilmelidir,aksi halde Vergi Usul Kanununa göre hesap kapanmamış olup, kur farkı gelir. Muhasebede kayıtlar TL bazında yapıldığı için döviz cinsinden ihracatların takibi için Nazım Hesaplarçalıştırılmalıdır. İhraç kayıtlı satışlarını muhasebede 600 yurt içi satışlar hesabında değil,601 yurt dışı satışlar hesabının alt kırılımındaki “ihraç kayıtlı satışlar”da kaydetmelidir. Aksi halde firmanın ihracat performansı doğruyu yansıtmamaktadır.
-İhracatçı aldığı siparişi yurt içinde imal edip(ya da ettirebileceği gibi) yurt dışında imal ettirip, lehte fark olması koşuluylatransit ticaret formunu bankaya tasdik ettirmesi gerekir. Bu durumda malı imal ettirdiği ülkedeki satıcı malı direkt alıcıya gönderirken, faturayı Türkiye’deki aracı firmaya gönderip, karı ekleyerek alıcıya faturayı göndermektedir. Bir anlamda “connection-collection” yani komisyonculuk faaliyeti yapılmaktadır.
-Malın malla takas sistemi(barter) kalkmış olmasına karşın, alıcı ve satıcıların karşılıklı olarak aynı firmalar olması halinde ihracat bedellerinin ithalat bedellerine mahsubu için kambiyo mevzuatına göre takas işlemi bankalar aracılığıyla yapılarak, mal mukabili ödeme şeklinden çıkılarak, ithalat esnasında mal bedeli mahsup yoluyla ödendiği için % 6 KKDF ödenmemektedir.
– Fob ihracat bedelinin binde beşi tutarında götürü gider uygulaması.
– Bedelsiz (numune vs.) Mal ihracında;
-İmalatçı-ihracatçıların, belge/izin müracaat tarihinden önceki dört yıl içerisinde düzenlenmiş, ihracat taahhüdü kapatılmış, dahilde işleme izin belgeleri kapsamında sanayi ürünleri için toplam 1 (bir) Milyon ABD Dolarından, tarım ve işlenmiş tarım ürünleri için toplam 500 (beşyüz) Bin ABD Dolarından az olmamak kaydıyla gerçekleştirdikleri ihracat kadar dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında yapacakları ithalatta, bu ithalattan doğan verginin %10’u kadar teminat vermesi için, mutlaka DİİB alınmalı, bu rakam oluşuncaya kadar belgenin yalnızca ihracat kısmını çalıştırarak bonus biriktirmesi önerilir.Onaylanmış kişi statü belgesi sahibi olmanın koşulları da süreç içinde hedeflenmelidir.
– Dava açmak ve şüpheli olduğu ispat edilmek kaydıyla yurt dışı dövizli alacaklar içinden şüpheli alacak karşılığı ayrılması mümkündür.
