PARA HER ŞEY DEĞİL, AMA SAHİP OLMALI

Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK

Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik

Hibe Fonları Uygulayıcısı, Öğretim Üyesi

Sorumlu Ortak Baş Denetçi, YMM

www.abdanmerymm.com

abdanmer@gmail.com

14.01.2016

PROBLEMATİK DURUM

KOBİ kapsamında birden fazla mikro ve küçük ölçekli firma ile her hafta görüşüyorum. Ayakta kalabilmek, rekabet edebilmek için hepsinin de yeni ürün üretmek için araştırma ve yenilik faaliyetlerinde bulundukları, bunun için kendilerinin bizzat yapabilecekleri ya da firma dışından temin etmeleri gereken özellikli torna, freze, pres, otomasyon gibi yeni makine parkına ihtiyaçları olduklarını söylüyorlar. Şimdiye kadar bu sabit kıymetleri kendi öz kaynaklarından sağladıklarını, ancak şu anda öz kaynaklarının bittiğini belirterek, benden tavsiyede bulunmamı istiyorlar.

Tavsiyede bulunmadan önce tecrübelerime göre şu tespiti yapabilirim: Ar-Ge projelerinde hibeler, harcama ve giderler ödendikten sonra yapılıyor, yani önce öde, en az 6 ay sonra  hibe al.Bir projenin ortalama 6 aylık 2 dönemden oluştuğunu, proje bütçesinin de ortalama 200 bin TL olduğunu varsayarsak çıkan projenin gerçekleşmesi için en az 100 bin bu iş için ayrılmış para lazım, bu yoksa yaşadıklarımıza göre proje çıksa bile gerçekleşmiyor, bizler de hizmet bedelimizi alamıyoruz. Bu anlamda başlıktaki sözü Viyana’da doktora çalışması yaparken duymuştum (Almancası: Das Geld ist nicht alles, aber haben muss man es). Keza hizmet bedeli çoğu kez hibe geldikten sonra danışmana ödendiği için, bu sürede cari harcamalarını karşılayacak gücü olmayan danışmanlarla da bence çalışılmamalı.

Bu gerçekliğe rağmen kendimi zorlayarak,pozitif bakış açısı ile aşağıdaki süreç adımlarını denemelerini tavsiye ediyorum.

İYİLEŞMEK İÇİN SÜREÇ ADIMLARI

A. Ürün yenilik faaliyetleri için şahıs firması da olsa KOSGEB’e Ar-Ge ve yenilik projesi vermelerini önererek, KOSGEB sitesinde yer alan aşağıdaki tabloyu anlatıyorum:

NOT:  1. Hibeli ve kredili destekleri Makine-teçhizat, donanım ve yazılımın tek kalemi için birleştirerek birlikte  kullanılması söz konusu olmayıp, hibeli ve kredili desteği ayrı ayrı kalemlerde kullanmak gerekiyor.

2. Projeye konusu satın alınacak makine ve teçhizatın; yerli malı olması durumunda, bu destek oranlarına % 15 ilave edilerek destek oranı %90 olarak uygulanacaktır.

3. Personel giderlerinde: net ücret üzerinden aylık, üniversitelerin lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrencilere ve lisans mezunlarına 2.000 TL, yüksek lisans mezunlarına 2.750 TL ve doktora mezunlarına 3.500 TL olmak üzere artırılarak değiştirilmiştir. Ön lisans mezunlarına net ücret üzerinden aylık 1.500 TL, destek sağlanması da projede çalışan personel giderleri karşılığı olarak eklenmiştir.

Firmalardan bazıları hem 150.000 TL’lik hibeyi hem de proje bittikten 2.5 yıl içinde 8 taksitle faizsiz geri ödemeli banka teminat mektubu ile fon desteğini alabileceklerini belirtiyor. Bir kısmı bankadan teminat mektubu alamayacaklarını belirterek, sadece makine ve personel hibesi almak istediğini açıklıyor. Bir kısmı sigorta ve vergi borcu olduğunu söylese de, ben zaten yapmakta oldukları bir iş olduğu için proje vermelerini ve hak edişlerini bu borçlarına saydırabileceklerini açıklayarak, ikna ediyorum. Bunun üzerine  proje vermek için  motive oluyorlar.

Firmalara anlatımımda, ayrıca kendilerine aşağıdaki yol haritasını sunmaya devam ettiğimde pozitif duygu içine girerek yüzlerinin gülmeye başladığını gözlemliyorum.

B. KOSGEB’İN PROTOTİP ÜRÜN YAPMAYA YÖNELİK AR-GE VE İNOVASYON PROJESİ TAMAMLANDIKTAN SONRA, BU PROTOTİPİN SERİ ÜRETİLİP TİCARİLEŞMESİ İÇİN  GEREKLİ OLAN YURT İÇİ VE DIŞI STANDART MAKİNE ALIMLARI İÇİN BİZCE MİNİMUM  6 AY SÜRELİ KOSGEB’E BİR DEFAYA MAHSUS  ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMINA BAŞVURULMASI UYGUNDUR.

KOSGEB ürün yenilik projeleri başarı ile tamamlanır ise, tamamlandığı tarihten itibaren 1 (bir) yıl içinde (KOSGEB’in ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMINA) başvurularak prototip ürünün seri üretimi için gerekli olan ve Ar-Ge unsuru taşımayan standart makineler ve ekipmanlar yurtiçinden ve yurtdışından temin edilerek 500 bin TL.’ye kadar aşağıdaki  destek unsurlarından  yararlanabilirler. Bu program firmaya bir defaya mahsus olarak verilir(Reddedilirse de bir daha verilmiyor).

PROGRAMIN ÖZELLİKLERİ

Bu program desteği, firmaya bir defaya mahsus olarak verilir.

– Destek oranı %75,Süre: 18 aydır. Mevzuatta en az süre belirtilmediği için firma alımlarını gerçekleştirebilirse proje süresi  bizce  6 aya kadar inebilir.

Destek Unsurları:

1.MAKİNE‐TEÇHİZAT, DONANIM, SARF MALZEMESİ, YAZILIM VE TASARIM GİDERLERİ DESTEĞİ

– İşletmeye; test, analiz ve laboratuar ekipmanı ile bunlara yönelik sarf malzemesi giderleri, üretim hattı tasarım giderleri, üretime yönelik makine, teçhizat, donanım, kalıp ve yazılım giderleri için destek sağlanır.

– Destek ödemesi yapılmadan önce, KOSGEB uzmanı işletmeyi ziyaret ederek, Ar‐Ge, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Programı Tespit Tutanağını düzenler.

– Destek kapsamında satın alınacak makine‐teçhizat yeni veya en fazla 3 (üç) yaşında olabilir.

– Bu desteğin üst limiti; geri ödemesiz  hibe olarak 150.000 (yüz elli bin) TL, geri ödemeli 200.000 TL’den  500.000 (beş yüz bin) TL’ye çıkarılmak   üzere toplam 650.000 (altıyüz elli bin) TL’dir.

– Geri ödemeli desteklerde, destek ödemesinin yapılabilmesi için; destek ödemesinden önce işletmeden, destek tutarı kadar, son geri ödeme tarihinden asgari 2 (iki) ay sonrasını kapsayacak şekilde Banka Teminat Mektubu alınır. Ancak işletmenin uzun süreli teminat mektubu temin edememesi halinde asgari 1 (bir) yıl süreli teminat mektubu kabul edilebilir.

– Geri ödemeli destekler kapsamında yapılacak geri ödemeler, proje bitiminden itibaren 6 (altı) ayı ödemesiz olmak üzere, 3 (üç)’er aylık dönemler halinde 8 (sekiz) eşit taksitte yapılır. İlk taksitin geri ödeme tarihi, 6. (altıncı) ayın bitimini takip eden ilk iş günüdür.

– Projeye konusu satın alınacak makine ve teçhizatın; yerli malı olması durumunda, bu destek oranlarına % 15 ilave edilerek ,oran % 90 olur.

2.PERSONEL GİDERİ DESTEĞİ

– Personel Gideri Desteği, projede çalışması şartı ile yeni istihdam edilecek personel için sağlanır. Bu destek, işletmenin son 4 (dört) aylık SGK Sigortalı Hizmet Listesinde bulunmayan yeni istihdam edilecek personel veya Taahhütnamenin Hizmet Merkezinde kayda alındığı tarih itibarı ile son 30 (otuz) gün içinde istihdam edilmiş olan personel için verilir.

– Desteklenecek personelin sayısına, niteliğine ve destek süresine Kurul karar verir.

– Personel giderlerindeki toplam destek 100.000 TL’den 150.000 TL’ye çıkarılmıştır. Net ücret üzerinden aylık, üniversitelerin lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrencilere ve lisans mezunlarına 2.000TL, yüksek lisans mezunlarına 2.750TL ve doktora mezunlarına 3.500TL olmak üzere artırılarak değiştirilmiştir. Ön lisans mezunlarına net ücret üzerinden aylık 1.500TL, destek sağlanması da projede çalışan personel giderleri karşılığı olarak eklenmiştir.

ÖNERİ

KOSGEB Endüstriyel uygulama programındaki iyileştirmeler hemen uygulamaya geçmiş bulunmaktadır. Firmaların prototipi Ar-Ge projesi ile tamamlanan çıktısını seri üretime ve ticarileşmesi için verilen bu destekte, özelikle Ar-Ge projelerinin kapsamına girmeyen kalıp, yabancı menşeli makineler gibi harcama ve gider kalemleri desteklenebilmektedir. Bu , önemli bir destektir.Yerli makinelerdeki destek unsurunun % 75’den % 90’a çıkarılması da yerli makine sanayini teşvik edecektir.Ayrıca teminat mektubu sorunu olmayan firmaların örneğin 600.000 TL’lik yabancı makine-teçhizat alımlarında 600.000×0,75=450.000 TL’lik 0 faizli kredi alması da büyük avantajdır.Yaşadıklarımızdan hareketle,bu programın minimum süresini hesaplarken makinelerin sipariş süreleri ile firmaya geliş ve montaj süresini  dikkate alıp,üzerine  uzatma riski ya da uzatmaya başvurulmaması nedeniyle reddedilme  riskini önlemek için 2 ay daha eklemekte fayda var.

C. İMALAT TECRÜBESİNE SAHİP OLMALARI VE SIKINTI İÇİNDE BULUNMANIN DA POZİTİF ETKİSİYLE ÜRÜN YENİLİKLERİ İÇİN ŞU İKİ DESTEK PROGRAMINA BAŞVURABİLİRLER

1. PATENT YA DA FAYDALI MODEL BAŞVURUSU

KOSGEB’e Ar-Ge ve İnovasyon projesi verme aşamasında Türk Patent Enstitüsü’ne incelemeli patent ya da olumlu raporlu faydalı model başvurusu yapılarak, seri üretime geçilmesi ile elde edilecek gelirin koruma süresi boyunca % 50 Kurumlar Vergisi istisnasından yararlanılır. Böyle bir hakkı bir bedel karşılığında başka bir firmaya pekala devrederek gelir elde edebilir, mevzuata göre de keseceği fuara KDV istisnasına tabi.

2. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞININ TEKNOYATIRIM DESTEK PROGRAMI

KOSGEB Ar-Ge ve ürün yenilik projeleri başarı ile tamamlanır ise prototip, teknoloji tablosundaki NACE koduna giriyorsa seri üretimi için gerekli olan standart makine, alet- teçhizat alımı için yılda en az 3 kez ilan edilen çağrıya başvurarak; yerli alımlarda küçük işletmelere % 50, İthal alımlarda  % 40 oranında en fazla 5 milyon TL hibe desteği verilir. Kendi imkanı yetmediği için bu  başvuru hakkını bir başka firmaya bedeli karşılığında devredebilmektedir.

D) Haliyle KOSGEB Ar-Ge ve inovasyon projesinin tamamlanmasından sonra, tekrar bu kuruma Ar-Ge projesi vermeye devam etmek uygundur.

E) KOSGEB AR-GE VE İNOVASYON İLE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA PROJE SÜRESİ YA DA SONRASI LİMİTED YA DA ANONİM ŞİRKET OLARAK TÜBİTAK’A FARKLI KONULARDA AR-GE VE YENİLİK PROJELERİ İÇİN AŞAĞIDAKİ AÇIKLAMAYI YAPIYORUM.

Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme (KOBİ) 18.11.2005 tarihli ve 25997 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan KOBİ Yönetmeliğine ve 4 Kasım 2012 tarihindeki son değişikliğe göre; 10 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu bir milyon TL´yi aşmayan çok küçük işletmeler mikro işletme, 50 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu sekiz milyon TL´yi aşmayan işletmeler küçük işletme, 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu kırk milyon TL´yi aşmayan işletmeler de orta büyüklükteki işletme olarak belirlendi.

KOBİ’ler 500.000,00.-TL proje maliyeti üst limitli  en az ikisi ortaklı başvuru olmak şartıyla ilk beş projeden %75 destek alabilme olanağı mevcuttur. (başka bir deyişle, 3 tekli +2 ortaklı proje ya da 3 tekli 1507 proje ve sonrasında % 40-60 destek oranlı sayı ve bütçe limiti olmayan 1501 sanayi projeleri ).

1501 Sanayi Ar-Ge projelerinde yani KOBİ dışındaki büyük firmaların ilk projeleri ile KOBİ olup da ortaksız başvurularda üçüncü projeden sonra , en az iki ortaklı projelerde altıncı projeden itibaren TUBİTAK projelerinde  üst limit sınırlaması olmayan bu program uygulanır.Destekleme temel oranı  %40 olup, aşağıdaki  öncellik verilen konulara ve parametrelere ilave desteklerle bu oran en fazla % 60’a kadar çıkabilmektedir.

1. Ortak başvurulan ve yürütülen projeler için her bir kuruluşun temel destek oranı olan % 40’a 10 puan ilave edilir.
2. Kuruluşun, bir önceki yıla veya bir önceki hesap dönemine ait Ayrıntılı Bilançosunda aktifleştirilen net Araştırma ve Geliştirme Giderleri (Ar-Ge Giderleri) ile Ayrıntılı Gelir Tablosundaki gerçekleşen Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge Giderleri) toplamının aynı hesap dönemindeki toplam net satış hasılatına oranına göre % 5-10 puan ilave edilir.
3. Öncelikli alanlardaki projeler için sağlanan temel destek oranına % 10 ilave yapılır. Öncelikli alanlar “enformatik, esnek üretim/esnek otomasyon, uzay ve havacılık teknolojileri, gen mühendisliği/biyoteknoloji, ileri malzeme teknolojileri, çevreye duyarlı teknolojiler” olarak belirlenmiştir. Burada dikkat edilecek husus, dolaylı olarak öncelikli alana girdiği düşünülen projeler için bu değerlendirmenin söz konusu olmayıp, ilişkinin doğrudan olması gerektiğidir.
4. Kuruluşun belirli bir proje bazında Türkiye’deki bir üniversiteden, kamu araştırma merkez ve enstitülerinden veya üniversitelerdeki öğretim elemanlarından üniversite elemanlarından üniversite döner sermayesi üzerinden veya Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yerleşik şirketler üzerinden projedeki Ar-Ge çalışması ile ilişkili danışmanlık, test, deney, analiz vb hizmet alımları için sağlanan destek oranı %100 oranında arttırılır, bir başka deyişle KDV’siz fatura bedelinin % 80’i destek kapsamına alınır.
5. 1501 Sanayi AR-GE projelerinde Personel harcamalarının, büyük işletmelerin projelerinde %60, orta ölçekli KOBİ niteliğindeki işletmelerin projelerinde %75, mikro ve küçük ölçekli KOBİ niteliğindeki işletmelerin projelerinde ise %90 oranında destek kapsamına alınması; genelde daha fazla Ar-Ge personelinin istihdamına(özellikle yazılım şirketlerinde) ve mühendis ağırlıklı teknoloji yoğun çalışan firmalarda ise Ar-Ge merkezi kurma çalışmalarının daha da yoğunlaşmasına yol açacaktır.

DEYİMLER

-Eğer yürüdüğün yolda engeller yoksa, o yol seni bir yere götürmez( G.B.Shaw).

-Oliver Wendell Holmes’in şu sözünün  gerçeklerle örtüştüğünü görüyorum  : “ Yeni bir fikre uzanan bir zihin, bir daha asla orijinal boyutlarına inemez”.