Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM
Teknoloji, insanların çevre şartlarına uyumu ve kontrolü için ihtiyacı olan ürün, süreç ve hizmetin geliştirilmesi, üretilmesi ve sunumu için kullanılan teorik/pratik bilgi ve becerilerin toplamıdır. Teknoloji insan için , insan tarafından üretilir. Teknik ise,bir faaliyeti gerçekleştirmek için izlenecek yol ve yöntemdir.Bu anlamda teknoloji,söz konusu tekniklerin uygulanması ile ilgili malzeme,makine,ekipman ,donanımın geliştirilmesine ilişkin bilgi ve deneyimdir.Teknoloji ayrıca bir sanayi dalında kullanılan araç,gereç ve aletleri kapsayan bilgidir.
TEKNOLOJİNİN STATİK-DİNAMİK ANALİZİ
Bir üründe kullanılan teknolojiyi statik ve dinamik analiz şeklinde inceleyebiliriz. Statik analizde ürünü örneğin makineyi yenilikçi unsur içeren bölümlerine (optimal olanı 5-7 teknolojik bileşen ya da unsur) ayırırız ve önemli özelliklerini tanımlarız.
Dinamik analizde , sistem bütünlüğü içinde teknolojik bileşenler arasındaki etkileşim yani proses analizi ele alınır(Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz: A.Scheibler,Technik und Methodik des Wirtschaftswissenscaftlichen Arbeitens,Verlag Vahlen) . Burada mevcut işleyiş modeli anlatılır. Her modelde olduğu gibi başlangıç koşullarında belli kısıtlar ya da varsayımlar belirlenir. Örneğin ekonomiden bir örnek verecek olursak: dışa açık ve faiz farkından dolayı sıcak paranın geldiği bir ekonomide , döviz arzının artması döviz kurlarını düşürür,döviz kurları düşünce ithalat artar,ihracat nispi olarak daha az oranda artar,cari açık artar,yerli sanayi gelişemez,istihdam seviyesi düşer vs. gibi.
TEKNOLOJİNİN YENİLİKÇİ VE ÖZGÜN YÖNLERİNİN SAPTANMASI
Projede öngörülen yenilikçi unsurlar için de bir yandan teknolojik bileşenlerdeki mevcut durum / yenilikçi durum mukayesesi yaparak , projenin özgün yönleri ortaya çıkar. Diğer yandan mevcut ve yeni proses işleyişindeki sistem elemanları arasındaki etkileşim mukayesesi yapılır. Yukarıdaki ekonomi örneğindeki proses iyileşmesine bir örnek verecek olursak, faiz farkı azaltılarak ve sıcak paraya uygun bir giriş vergisi konarak ülkeye sıcak para girişi sınırlanırsa, kur yükselir,ihracat artarken ithalat nisbi olarak azalmaya başlayarak,cari açık kapanır,yerli sanayi ve istihdam gelişir,gelir seviyesi artarak ülkenin tasarruf seviyesi artar vs. Burada görüldüğü gibi hem ihracat,yerli üretim,istihdam gibi proses unsurlarında iyileşme vardır hem de sistem bütününün proses işleyişinde iyileşme vardır.
Tekim’den sayın Elif Baktır’ın İSO seminerinde verdiği bilgilere göre, eğer proses işleyişinde (ya da mimari işleyişinde) bir değişiklik olmadan teknolojik bileşenlerde güçlendirilmiş bir iyileşme varsa (örneğin Tüplü TVde Herz’in yükselişi) artımsal bir teknolojik yenilikten söz edilir.Eğer proses işleyişi sabitken örneğin tüp yerine plazma gelirse, modüler teknolojik yenilikten söz edilir.Proses işleyişinde mimari bir iyileşme yanında teknolojik bileşenlerde de iyileşme olursa ,mimari teknolojik yenilikten söz ediliyor ,örneğin LED’li TV(mimari yenilik hakkında bkz.: Rebecca Henderson,MIT,and Kim Clark,Harvard University,in Architectural Innovation,1990) .Hem teknolojik bileşenlerde hem de proses işleyişinde yani mimari işleyişinde yepyeni tasarım söz konusu olursa ,örneğin Smart TV gibi, radikal teknolojik yeniliklerden söz edilir.
SONUÇ
Araştırma ve Yenilik projelerinde ürün ve süreçte kullanılan teknolojilerin firmamızda ve yerli /yabancı rakiplerin mevcut durumu ile projemizin öngördüğü kıyaslamalı yeniliklerin etkilerini incelerken hem ürün/sürecin teknolojik bileşenlerini hem de sistem elemanları arasındaki proses işleyişinde mimari bir değişikliğin olup olmadığını ele almamız gerekir. Başka bir deyişle hem statik hem de dinamik analiz yapmalıyız.
