Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Hibe Fonları,
Tasarım/Ar-Ge Merkezi Uygulayıcısı, YMM
27/07/2023
Bu konuda Frascati Kılavuzu paragraf 2.50 ve tablo 2.3 bize yol gösteriyor:
(Tasarım faaliyeti Ar-Ge’nin önemli bir alt bileşeni ve iş paketi olduğundan, aşağıdaki ayrımlar bize göre Tasarım Merkezi ve Tasarım Departmanı projeleri için de geçerlidir).
– “Prototip: Birincil amaç daha ileri iyileşme olduğu sürece Ar-Ge’ye dahil edilmelidir.
– Pilot uygulama : Birincil amaç Araştırma ve geliştirme olduğu sürece Ar-Ge’ye dahil edilmelidir.
– Endüstriyel tasarım: Faaliyeti bölerek, Ar-Ge süresince yapılan tasarımı Ar-Ge’ye, üretim sürecindeki tasarımı Ar-Ge dışına almak gerekiyor.
– Endüstriyel tasarım ve takım kurma: Bu durumda faaliyeti bölerek, geri bildirimi Ar-Ge’ye, takım kurma ve endüstriyel mühendisliği inovasyon sürecine dahil edilmeli, üretim sürecindeki ise hariç tutmalıdır.
– Deneme üretimi: Tam ölçekli test etme ve devamında daha ileri seviyedeki tasarım ve mühendislik Ar-Ge’ye dahil edilmeli, diğer ilişkili faaliyetler ise hariç tutulmalıdır.
– Üretim öncesi geliştirme: Ar-Ge’den hariç tutulmalıdır.
– Satış sonrası servis ve sorun giderme: Hariç tutulmalı, ancak geri bildirim Ar-Ge’ye dahil edilmelidir.
– Patent ve lisans çalışması: Genelde Ar-Ge’den hariç tutulmalı, ancak Ar-Ge projesinin bir çıktısı olarak ortaya çıkan dokümantasyonun Ar-Ge projesinin patent ve lisans başvurusu için gereken tüm idari ve yasal çalışmalar Ar-Ge’ye dahil edilmelidir. Ar-Ge projesiyle doğrudan bağlantılı patent çalışması Ar-Ge’dir.
– Rutin test: Rutin testler Ar-Ge personeli tarafından yapılsa dahi hariç tutulur.
– Veri toplama: Hariç tutulur, ancak Ar-Ge’nin ayrılmaz bir parçası olan veri toplama Ar-Ge’ye dahil edilir.
– Kamu denetim kontrol, standartların uygulanması ve regülasyonlara rutin uyum Ar-Ge’den ayrı tutulmalıdır.”
YORUMUMUZ
– Proje çalışmalarımızda standartlara, regülasyonlara, kamu denetim mevzuatına uyum gibi faaliyetler Ar-Ge’nin dışında olduğu apaçık ortadır. Ancak manuel yürütülen bir regülasyonu dijital ortama taşıyarak yürütmek bize göre bir Ar-Ge çalışmasıdır.
– Piyasaya çıkan ürünümüzün sorun ve eksiklikleri ortaya çıkarak bu sorunları gidermeye yönelik iyileştirme çalışmaları Ar-Ge kapsamı içinde olacağı yukarıda ifade edilmektedir.
– Özellikle yapay zekada öğrenen makine olarak veri toplama ve analizi Ar-Ge projesi ile ayrılmaz bir şekilde yürütüldüğü sürece bir Ar-Ge’dir.
– Öte yandan yukarıdaki bilgilere ilave olarak birçok imalatçı firma tasarımını kendisi yaparak kalıbı dışarı yaptırmaktadır. Ar-Ge’de esas olan tasarım olduğu için böyle bir kalıp Ar-Ge içinde ele alınmalı, tasarımı ve imalatı dışarıdan tedarik edilen kalıp ise Ar-Ge’nin dışında tutulmalıdır. TÜBİTAK bu son durumda Ar-Ge çalışmasının aksamaması için fatura bedelinin %40’nın %75’ini hibe desteği olarak verebilmektedir.
