Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK
Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM
GİRİŞ
29 Nisan 2014 tarihinde BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞININ TEKNOLOJİK ÜRÜN YATIRIM DESTEK PROGRAMI HAKKINDA YÖNETMELİĞİN yayınlanmasına müteakip 21 Temmuz 2014 tarihinde yayınlan TEKNOLOJİK ÜRÜN YATIRIM DESTEK PROGRAMI UYGULAMA USUL VE ESASLARI ’na göre, TÜBİTAK yada KOSGEB’e Ar-Ge ve Yenilik projeleri verilip onaylanarak tamamlanır ve prototipi yapılan ürün ya da yazılımın Bakanlıkça ilan edilen yüksek ve orta-yüksek teknoloji alanlarında bulunması halinde seri üretime geçiş yatırımı için 5 yıl içinde Bakanlığa başvurulduğunda aşağıdaki desteklerden yararlanılmaktadır:
DESTEKLER
A) Makine, Teçhizat desteği
– Mikro, Küçük ölçekli KOBİ’lere seri üretim için gerekli olan yatırım tutarının %40′ lık bölümünü 5 milyon TL.’ye kadar hibe olarak veriliyor.
– Orta ölçekli KOBİ’lerde ilgili oran %30 ve en fazla 4 milyon TL.
– Büyük ölçekli firmalarda ilgili oran %10 ve en fazla 2 milyon TL.
Not 1 : Yatırım projesine konu satın alınacak makine ve teçhizatın, 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 63 üncü maddesi kapsamında Bakanlıkça hazırlanan usul ve esaslara uygun olarak alınmış yerli malı belgesi ile tefrik edilmesi durumunda, belirtilen oranlara 10 puan daha ilave edilir.Başka bir deyişle yukarıdaki oranlar ithal ve yerli malı belgesiz yerli makine ve teçhizat alımlarında geçeri olup, Yerli Malı Belgesi”ne sahip Türkiye’deki makine ve teçhizat üreticilerinden veya tedarikçilerinden satın alınması halinde % 10’ar puan ilave edilir.
Not 2 : 4 Kasım 2012 tarihinde KOBİ Yönetmeliğinde yapılan değişikliğe göre; 10 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosundan herhangi biri bir milyon TL´yi aşmayan çok küçük işletmeler mikro işletme, 50 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosundan herhangi biri sekiz milyon TL´yi aşmayan işletmeler küçük işletme, 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosundan herhangi biri 40 milyon TL´yi aşmayan işletmeler de orta büyüklükteki işletme olarak belirlendi.Bu programın uygulanması açısından Küçük işletme: KOBİ tanımında yer alan “Mikro İşletme”yi de kapsamaktadır.
B) Kredi faiz desteği
-Küçük ve Orta Ölçekli KOBİ’ler için en az 1 yıl vadeli 10 milyon TL.’ye kadar faizsiz yatırım kredisi imkanı, 10 milyon TL.’den sonrası için %50 indirimli kredi faiz desteği sağlanmaktadır.
C) İşletme gideri desteği
-Küçük işletmelere Yatırım tamamlandıktan sonraki 1 yıl için üretim için gerekli olan enerji, personel ve kira giderinin %75′i hibe olarak ödeniyor.
Öte yandan Ar-Ge süreçleri yurt dışında gerçekleşmiş ve o ülkedeki kurum, kuruluş veya fonlar tarafından desteklenmiş olan ar-ge ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan veya öz kaynaklar kullanılarak yapılan ar-ge faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan ve patenti alınan teknolojik ürünün üretimine yönelik yatırımı, Türkiye’de yapılması halinde destek kapsamında değerlendirilir. Ayrıca Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde başlatılıp sonuçlandırılan, Ar-Ge ve Yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünlerin üretimine yönelik bölge içi ve dışı yatırımlar için de aynı desteklerden yararlanmak söz konusudur.
PROGRAMA BAŞVURU ŞEKLİ, İŞLEYİŞİ VE SONUÇLANDIRILMASI
Bu programdan yararlanmak isteyen firmalar uygulama esaslarına, öncelikli teknolojik alanlar listesine, başvuru ile ilgili detaylı bilgiye ve başvuru formuna https://teknoyatirim.sanayi.gov.tr/ internet adresinden ulaşabilmektedirler.
Bizce işleyiş TÜBİTAK-TEYDEB ar-ge proje işleyişine benzemektedir, şöyle ki;
-TÜBİTAK veya KOSGEB’den ar-ge projesinin tamamlandığına dair yazı alınır ve bu yazı ile Bakanlığın ilgili Genel Müdürlüğü’ne internet üzerinden TEKNOLOJİK ÜRÜN YATIRIM DESTEK PROGRAMI BAŞVURU FORMU doldurulup online gönderilir, daha sonra kaşe ve imzalı basılı evrak halinde Genel Müdürlüğe gönderilir. Başvurular, yılda bir veya birden fazla dönemde Genel Müdürlükçe belirlenen tarihlerde alınır. Başvuru tarihleri Bakanlık web sitesinden ilan edilir.
-Başvuru üzerine “Ön Değerlendirme Formu” hazırlanır. Uygun bulunan başvurular için en 2 öğretim üyesi görevlendirerek, firmayı ziyaret ederler ve denetim sonrası “Teknik ve Mali İnceleme Rapor”u hazırlarlar. Ayrıca Genel Müdürlükten en az 2 proje sorumlusu, yapılacak yatırımı yerinde inceler.
-Tüm raporlar tamamlandıktan sonra, Değerlendirme Komisyon üyeleri toplanarak kararını verir. Başvuru sahibi firma, karar toplantısının yapılacağı yer ve tarihte, yatırım projesini sunmak üzere Komisyon toplantısına katılır.
-Desteklenmesine karar verilmesi halinde 30 gün içinde sözleşme imzalanır. Sözleşmenin imzalandığı tarih, yatırımın başlangıç tarihi olup, destekleme süresi 36 aydır.
-Komisyonca destekleme kararı alınan yatırım projesinin yatırım sürecinin 6 ay ve üstü olması halinde Genel Müdürlükçe en az 2 öğretim üyesi görevlendirilebilir ve dönemsel “Yatırım İzleme Raporu” hazırlatılarak yatırım 6 aylık dönemlerde izlenir. Ayrıca yatırımını tamamlayan işletme, “Sonuç Raporunu” hazırlayarak Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildirmesi durumunda en az iki proje sorumlusu personel ve/veya öğretim üyesi, işletmeyi yerinde ziyaret ederek harcama belgelerini inceler, denetler ve Genel Müdürlük onayına sunmak üzere “Tamamlama Belgesi” düzenleyerek imzalar.
-Tamamlama belgesi alındıktan sonra makine ve teçhizat desteği hibe ödemesi yapılır. Kredi faiz desteği, Bakanlık ile aracı kurumlar arasında yapılacak protokollerle belirlenir ve uygulanır. İşletme gideri desteği için mikro ve küçük işletmenin “Tamamlama Belgesi”nin verildiği tarihten itibaren 1 (bir) yıl içerisinde Genel Müdürlüğe yazılı olarak başvuruda bulunması gerekmektedir.
SONUÇ
Yukarıdaki destekler, TÜBİTAK ya da KOSGEB’den Ar-Ge projesini tamamlayan özellikle mikro ve küçük işletmelerin seri üretimine geçiş yatırımlarını % 50’ye varan geri ödemesiz hibe destekleri ile büyük ölçüde finanse etmektedir. Bizim uygulamada edindiğimiz tecrübeye göre de, mikro ve küçük işletmeler her yıl ortalama 3 adet Ar-Ge projesi vermeleri halinde de, destekler açısından en uygun konuma gelmektedir.